Savjet Agencije za sprječavanje korupcije je na današnjoj sjednici usvojio Izvještaj o radu ASK za 2022. godinu, kao i Izvještaj o izvršenju Budžeta ASK za 2022. godinu.

Ocijenjeno da je Agencija nastavila sa ostvarivanjem mjerljivih rezultata u svim oblastima rada, o čemu govore podaci da su ispunjeni svi ciljevi zacrtani Planom rada, a u pojedinim oblastima su i nadmašeni.

Pozitivan trend u radu Agencije prenijet je i na 2022. godinu, koja je praktično u svim segmentima bila najučinkovitija od osnivanja Agencije.

U oblasti sprečavanja sukoba interesa i ograničenja u vršenju javnih funkcija, Agencija je, postupajući po svim primljenim zahtjevima, dala 213 Mišljenja o postojanju sukoba interesa i ograničenja u vršenju javnih funkcija, za 14,5% više nego prethodne godine i najviše na godišnjem nivou od osnivanja. Na osnovu datih Mišljenja i donijetih Odluka Agencije podnijete su 24 ostavke javnih funkcionera.

Usljed proaktivnog i preventivnog djelovanja Agencije u segmentu prijavljivanja primljenih poklona, sponzorstava i donacija, u 2022. godini prijavljeno je za 42% više donacija u odnosu na prethodnu godinu, zabilježen je i rast prijavljenih poklona, a veći je i broj prijavljenih sponzorstava.

Agenciji su u 2022. godini dostavljena ukupno 11.784 izvještaja o prihodima i imovini po različitim osnovima podnošenja, za 10,6% više u odnosu na prethodnu godinu i najviše od početka rada. Rast broja dostavljenih izvještaja posljedica je povećanja broja javnih funkcionera, kao i većeg broja izvještaja koje javni funkcioneri dostavljaju po prestanku funkcije. Takođe, intenziviran je rad u dijelu provjere tačnosti i potpunosti podataka u izvještajima, pa je tako provjereno za čak 59,6% više izvještaja u odnosu na 2021. godinu, a značajno više i u odnosu na prethodne godine rada ASK.

U potpunosti je okončana dodatna provjera, najsloženiji vid kontrole prihoda i imovine javnih funkcionera, koja se odnosi na 20 visokorangiranih javnih funkcionera, izabranih u skladu sa stepenom ranjivosti oblasti/funkcije na korupciju. U vezi sa dodatnom provjerom koja je započeta u III kvartalu 2021, okončano je 12 postupaka i u svima su utvrđena kršenja zakona. Kada je u pitanju praćenje stila života javnih funkcionera, Agencija je u 2022. jedan predmet dostavila Specijalnom državnom tužilaštvu.

Zbog mogućih kršenja Zakona u ovoj oblasti tokom 2022. pokrenuto je za 43,4% više upravnih postupaka u odnosu na prethodnu godinu. I broj pokrenutih prekršajnih postupaka u 2022. godini u ovom segmentu rada ASK značajno je veći u odnosu na godišnji nivo svih prethodnih godina rada, što je prvenstveno generisano intenzivnim radom i proaktivnim pristupom. Neselektivnim pristupom, ASK je pokrenula prekršajne postupke i protiv bivših (519) i protiv aktuelnih javnih funkcionera (534).

U oblasti finansiranja političkih subjekata i izbornih kampanja, Agencija je nastavila sa sprovođenjem aktivnosti na planiran i sistematičan način u cilju dosljednog praćenja sprovođenja ZFPSiIK i kontrole sprovođenja i poštovanja svih propisanih zabrana i ograničenja tokom izbornih kampanja za lokalne izbore održane tokom 2022.

U skladu sa donijetim planovima kontrole i metodologijama, Agencija je, uprkos zakonskim ograničenjima zbog kojih nije mogla da pokrene prekršajne postupke u svim slučajevima u kojima su utvrđene nepravilnosti, u 2022. godini zbog kršenja ZFPSiIK pokrenula za čak 67% više prekršajnih postupaka u odnosu na prethodnih pet godina rada zbirno.

Može se konstatovati visok stepen realizacije Plana rada Agencije za 2022. godinu u oblasti donošenja i sprovođenja planova integriteta, imajući u vidu sprovedene aktivnosti i visok procenat organa koji su ispunili zakonom predviđene obaveze. Naime, od početka rada 98,9% organa vlasti usvojilo je i dostavilo plan integriteta Agenciji, 99,1% organa vlasti odredilo je menadžera integriteta, upitnik za procjenu efikasnosti i efektivnosti plana integriteta popunilo je 637 organa, i dostavljena su 704 izvještaja o sprovođenju plana integriteta u 2021.

Agencija je u novembru 2022. godine, u saradnji sa UNDP, izradila Metodologiju za procjenu primjene antikorupcijskih mjera u sistemu pravosuđa, u cilju unapređenja sadržaja i efekata planova integriteta pravosudnih organa. ASK je Metodologiju za procjenu primjene antikorupcijskih mjera prvobitno izradila 2021. godine, primjenjujući je na dva sistema: državna uprava i socijalna i dječja zaštita. Planirano je da u narednom periodu Metodologija bude primijenjena i na organe vlasti iz ostalih sedam sektora.

Tokom 2022. Agencija je nastavila aktivnosti na planu izmjena postojećeg zakonskog okvira u dijelu kontrole djelatnosti lobiranja i dodatno promovisala institut lobiranja kroz organizovanje novih ispita za potencijalne lobiste. Objavljena su tri poziva za prijavljivanje kandidata za polaganje ispita za obavljanje poslova lobiranja i organizovana tri ispita. U 2022. ispit je položilo devet lica, od kojih su četiri upisana u registar lobista. U registar lobista trenutno je upisano devet fizičkih lica i jedno pravno lice. Uz ekspertsku podršku Savjeta Evrope, aktivno je rađeno na izradi Nacrta zakona o lobiranju i pratećih podzakonskih akata.

Agencija je u 2022. godini zaprimila 188 prijava zviždača, što je za 32,4% više u odnosu na 2021. godinu i najviše posmatrano na godišnjem nivou od osnivanja Agencije, čime se nastavlja trend rasta broja prijava.

U 2022. okončan je 81 postupak po prijavama zviždača, od kojih je u pet utvrđeno postojanje ugrožavanja javnog interesa. Agencija je nadležnim tužilaštvima na dalje postupanje ustupila 12 prijava zviždača, a 34 drugim nadležnim organima. Za dvije prijave proslijeđene nadležnim tužilaštvima u ranijem periodu dostavljena je povratna informacija da je pokrenuta istraga. Takođe, ASK je pokrenula 9 postupaka po službenoj dužnosti zbog sumnje u postojanje ugrožavanja javnog interesa koje upućuje na postojanje korupcije i nastavila rad na četiri ex officio postupka iz 2021. godine. Okončano je 6 postupaka i u svima je utvrđeno postojanje ugrožavanja javnog interesa.

U 2022. godini Agenciji je podnijeto sedam zahtjeva za zaštitu zviždača, a nastavljen je rad na jednom postupku po zahtjevu za zaštitu iz 2021. godine. U dva postupka su donijeta mišljenja u kojima je utvrđeno da je nastala šteta, odnosno da postoji mogućnost nastanka štete po zviždača.

Agencija je brigu za javni interes ispoljila i korišćenjem analize propisa i u tom segmentu je posebno intenzivirala rad u 2022. godini, analiziravši ukupno 30 propisa, što je uvećanje za tri puta u odnosu na kompletnu 2021. godinu i više nego u svim prethodnim godinama rada zbirno.

Takođe, u 2022. godini upućene su tri inicijative nosiocima izvršne i zakonodavne vlasti - dvije inicijative za uvođenje Preliminarne kontrole na rizike od korupcije - CPL Čekliste, kao obavezne u proceduri izrade predloga zakona koje utvrđuje Vlada Crne Gore, kao i u proceduri predlaganja zakona od strane poslanika samostalno ili u ime šest hiljada birača; kao i Inicijativa za unificiranje zakonskog okvira koji reguliše najvažnija pitanja upravljanja, nadzora, stvarnog i potencijalnog sukoba interesa i transparentnosti rada organa upravljanja javnih preduzeća.

U saradnji sa UNDP, intenzivno je rađeno na unapređenju Metodologije za procjenu rizika od korupcije u propisima u Crnoj Gori u cilju određenja rizičnih oblasti od nastanka korupcije, posebno dijela Metodologije koji se odnosi na listu rizika, sve u cilju lakše i objektivnije identifikacije budućih propisa koji bi bili predmet analize Agencije. Od novembra 2022. godine u sprovođenju antikorupcijske procjene zakona ASK svoja mišljenja prevashodno bazira na inoviranoj metodologiji za analizu propisa.

Nastavljen je intenzivan rad u oblasti vođenja upravnih postupaka, pa su tako u 2022. godini pokrenuta 444 upravna postupka protiv javnih funkcionera, što je za 28,7% više u odnosu na 2021. i značajno više u odnosu na godišnji nivo 2018, 2019. i 2020. Procenat utvrđenih kršenja zakona značajno je veći u 2022. godini u odnosu na godišnji nivo prethodne četiri godine rada ASK.

Upravni sud je u 2022. godini donio 48 presuda u postupcima po tužbama na akte Agencije, kojima je 41 Odluku potvrdio i odbio tužbe kao neosnovane, 5 Odluka poništio i predmet vratio na ponovni postupak, a u 2 predmeta obustavio postupak.

Agencija je u 2022. godini, zbog kršenja antikorupcijskih zakona, nadležnim sudovima za prekršaje podnijela ukupno 1.556 zahtjeva za pokretanje prekršajnog postupka - za 34% više u odnosu na 2021, a značajno više i u odnosu na godišnje nivoe prethodnih godina rada. Ovo je prvenstveno generisano velikim brojem pokrenutih prekršajnih postupaka u oblasti provjere prihoda i imovine, ali i značajnim povećanjem broja pokrenutih postupaka zbog kršenja ZFPSiIK. U 92,6% okončanih predmeta izrečene su sankcije, a ukupan iznos novčanih kazni iznosi 103.590€.

Poseban akcenat u 2022. godini je bio na intenzivnom sprovođenju edukativnih aktivnosti na različite teme iz nadležnosti Agencije. Važno je istaći da je u ovoj godini Agencija samostalno i u saradnji sa drugim institucijama organizovala čak 29 obuka, najviše na godišnjem nivou od osnivanja ove institucije.

Prema rezultatima istraživanja javnog mnjenja „Stavovi javnosti o korupciji i upoznatost sa radom ASK“, koje je za potrebe ASK sprovela Agencija Defacto Consultancy, ASK je na prvom mjestu među institucijama u koje bi građani imali najviše povjerenja u slučaju da se odluče da prijave korupciju. Kumulativno, 63,5% ispitanika odgovorilo je ima povjerenja u rad ASK, dok je 68,5% ispitanika odgovorilo da je Agencija dala doprinos sveukupnoj borbi protiv korupcije.

ASK je nastavila da unaprjeđuje rad u oblasti odnosa sa javnošću. O Agenciji se i tokom protekle godine intenzivno izvještavalo, pri čemu je nastavljen trend značajnog poboljšanja medijske slike. Prvi put od osnivanja institucije, na godišnjem nivou je zabilježeno više od hiljadu pozitivno intoniranih objava, a njihov broj je veći od zbira u prethodne dvije godine, i za dva i po puta je nadmašio broj negativnih objava. U poređenju sa ranijim periodom, Agencija je bolje kontrolisala svoje medijsko prisustvo, pa je prvi put udio planiranih plasmana bio veći od neplaniranih.

U duhu produbljivanja međuinstitucionalne saradnje i snaženja sistemskog odgovora na korupciju, Agencija je ostvarivala intenzivnu saradnju sa državnim institucijama. U cilju daljeg razvoja saradnje sa civilnim sektorom, koja je doprinijela unapređenju odgovornosti i ugleda ASK, predstavnici Agencije intenzivno su sarađivali sa predstavnicima nevladinog sektora.

Predstavljeni rezultati rada takođe su posljedica primjene svih metodologija, projekata i ekspertskih znanja koja Agencija kontinuirano dobija od međunarodnih partnera.

U okviru Projekta za borbu protiv ekonomskog kriminala u Crnoj Gori, ASK je, u saradnji sa Savjetom Evrope, započela sveobuhvatnu analizu ZSK, koja se sprovodi u tri faze. U okviru podrške UNDP u Crnoj Gori usvojen je Strateški plan ASK 2022-2024, dok je uz podršku eksperata angažovanih u okviru II faze Horizontalnog programa (Savjet Evrope i EU) izrađena Komunikaciona strategija ASK 2023-2025.

Zahvaljujući podršci Ambasade SAD u Podgorici, u maju 2022. u Agenciji je otpočeo projekat „Implementacija ISO 9001:2015“, koji je uspješno okončan u novembru. Implementacija ISO standarda će doprinijeti unapređenju kvaliteta rada zaposlenih, motivaciji i koordinaciji radnih procesa i njihovoj usklađenosti sa međunarodnim standardima.

Ukupan napredak Agencije u proteklom periodu uočen je i podržan od strane evropskih partnera.

U posljednjem izvještaju Evropske komisije, objavljenom u oktobru 2022. godine, konstatuje se da je „bilans rezultata u sprečavanju korupcije dodatno poboljšan, posebno zahvaljujući pozitivnom trendu u pogledu rada i učinka Agencije za sprječavanje korupcije.“ Dokument je prepoznao i dosljednu proaktivnost Agencije i Savjeta i povećane aktivnosti na terenu prema javnosti, medijima i civilnom društvu, i naglasio da je kapacitet ASK dodatno ojačan, što je „proizvelo poboljšane performanse i povećane napore da se ostvare opipljivi rezultati.“

U oktobru 2022. objavljen je i GRECO Izvještaj o evaluaciji za Crnu Goru u okviru V kruga evaluacije u kojem se konstatuje da je pod novim rukovodstvom poboljšan učinak ASK, kao i da „funkcionisanje ide u pravcu veće nezavisnosti, efikasnosti i proaktivnijeg pristupa“.

Budžet Agencije za 2022. godinu je iznosio 1.809.298,00 eura, od čega je utrošeno 1.507.360,53 eura (83,31%).